Azərbaycan-Mərkəzi Asiya münasibətləri: Strateji tərəfdaşlığın dərinləşməsi - Şərh
"Azərbaycan və Mərkəzi Asiya dövlətləri arasında münasibətlər son illərdə həm siyasi məzmun, həm də strateji dəyər baxımından yeni mərhələyə qədəm qoyub. Tarix, mədəniyyət, dil və mənəvi bağlarla birləşən bu ölkələr bu gün artıq Avrasiyanın geosiyasi arxitekturasında vahid mövqedən çıxış edən güc mərkəzinə çevrilməkdədir. Sürətlə dəyişən beynəlxalq mühit, qlobal risklər və yeni iqtisadi trendlər Azərbaycan–Mərkəzi Asiya tərəfdaşlığını daha əhəmiyyətli edir və bu əməkdaşlığı gələcəyin mühüm dayaqlarından birinə çevirir”.
Bunu Avrasiya.net-ə açıqlamasında Milli Məclisin Gənclər və idman komitəsinin sədri Şahin İsmayılov deyib.
Deputat bildirib ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazda, Mərkəzi Asiya ölkələri isə Avrasiyanın mərkəzində yerləşsə də, bu gün regionlar arasında siyasi yaxınlıq bir inteqrasiya nümunəsi kimi formalaşır: "Bu proses təkcə diplomatiya ilə məhdudlaşmır, geniş geosiyasi reallığa çevrilərək Avrasiyanın yeni güc məkanını yaradır.
Bu birlik ortaq tarixi-mədəni irs üzərində formalaşır.
Xarici siyasətdə bir-birinin təşəbbüslərinə verilən dəstək regional həmrəyliyin gücünü göstərir.
Qlobal çağırışlar qarşısında ortaq mövqelər formalaşdırılır.
Bu gün Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri BMT, Türk Dövlətləri Təşkilatı, Qoşulmama Hərəkatı və digər beynəlxalq platformalarda bir-birinə arxa duran, bir-birinin səsini gücləndirən müttəfiq qardaş dövlətlərə çevriliblər”.
O əlavə edib ki, bu, yeni geosiyasi reallığın əsas sütunudur:
"Türk dünyasının ayırılmış coğrafiyaları artıq vahid region konseptinə doğru irəliləyir.
Azərbaycan–Mərkəzi Asiya münasibətləri təkcə siyasi jestlər və dostluq bəyanatları üzərində qurulmur. Bu münasibətlər konkret nəticələrə söykənən çoxşaxəli əməkdaşlıq mexanizmidir.
Geopolitik əməkdaşlıq
Regionda təhlükəsizlik və sabitliyin qorunması hər iki tərəfin başlıca hədəfidir. Azərbaycan Qarabağı azad etdikdən sonra Mərkəzi Asiya ölkələrinin dəstəyi regional həmrəyliyin parlaq nümunəsi oldu.
Bununla yanaşı, regional münaqişələrin sülh yolu ilə həlli, sərhəd təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi, beynəlxalq terrorizm və radikalizmə qarşı mübarizə
kimi məsələlərdə yanaşmaların uyğunluğu iki regionun strateji ortaq xəttini daha da gücləndirir.
İqtisadi əməkdaşlıq
Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri enerji, ticarət, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı və sənaye sahələrində geniş tərəfdaşlıq qurublar.
• Birgə investisiya fondları yaradılır.
• Ticarət dövriyyəsi dinamik şəkildə artır.
• Sənaye kooperasiyası genişlənir.
• Xəzər hövzəsində çoxtərəfli iqtisadi mexanizmlər formalaşır.
Azərbaycanın nəqliyyat-logistika imkanları isə Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatlarının dünya bazarlarına çıxışında körpü rolunu oynayır.
Gələcəyə yönəlik perspektivlər
Rəqəmsal iqtisadiyyat, yaşıl enerji, yüksək texnologiyalar, logistika və xidmət sektoru yaxın illərdə əməkdaşlığın əsas prioritetləri olacaq. "Rəqəmsal İpək Yolu”, Xəzər dibi ilə elektrik kabeli, yaşıl enerji ixracı kimi layihələr Azərbaycan–Mərkəzi Asiya tərəfdaşlığını yeni səviyyəyə yüksəldəcək.
Enerji və nəqliyyat dəhlizləri: Yeni Avrasiyanın əsas damarları
Avrasiyanın enerji və logistika xəritəsi bu gün yenidən qurulur və bu xəritənin mərkəzində Azərbaycan ilə Mərkəzi Asiya ölkələri dayanır.
Enerji dəhlizləri
Azərbaycan Xəzərin qərb sahilində, Mərkəzi Asiya isə şərq sahilində yerləşən enerji mərkəzləridir. Bu enerji potensialının vahid marşrutla dünya bazarlarına çıxarılması hər iki tərəf üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.
• Xəzər dibi ilə elektrik kabeli Avropaya yaşıl enerji ixracının əsas xəttinə çevriləcək.
• Azərbaycan qaz infrastrukturu Mərkəzi Asiyanın enerji ixracında mühüm tranzit alternatividir.
• Regionda enerji təhlükəsizliyi daha dayanıqlı formaya düşəcək.
Nəqliyyat dəhlizləri
Orta Dəhliz artıq Avrasiyanın əsas ticarət arteriyası kimi qəbul olunur. Azərbaycan üzərindən keçən tranzit yükdaşımalarının 90 faiz artması bunun təsdiqidir.
Bu dəhlizin gücünü artıran əsas elementlər:
• Ələt Beynəlxalq Limanı (ildə 25 milyon ton buraxılış gücü)
• Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu
• 9 beynəlxalq hava limanı
• Regionun ən böyük yük aviaşirkəti
• Yeni inşa edilən Zəngəzur dəhlizi
Zəngəzur dəhlizi təkcə Azərbaycanı Naxçıvanla birləşdirməyəcək, eyni zamanda bütün Türk dünyasını fiziki olaraq birləşdirən strateji yol olacaq.
Bu infrastruktur Avrasiyanın iqtisadi nəbzinin ritmini müəyyən edən yeni damar sistemidir”.
