Prezident İlham Əliyev: "Onun ürəyi elə işıqlı qalırdı”
Müasir Azərbaycanın tarixində onun inkişafında iştirak edən qadınlar az deyil. Onlar dövlət idarəçiliyində fəaldırlar, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və həyatın bir çox başqa sahələrində çalışırlar. Baxmayaraq ki, demək lazımdır ki, hətta müasir dövrdən əvvəl də Şərq qadınları orta əsrlərin siyasi həyatında böyük rol oynamışdır. Keçmiş də tarixin gedişatına kişilərdən az təsir göstərə bilməyən bir çox qadınları tanıyır. Bütün fəaliyyət sahələrində böyük, istedadlı və sadəcə olaraq məşhur qadınlar bir daha göstərirlər ki, istənilən rolda uğur qazana bilirlər.
Onların arasında Azərbaycanın qadın alim, şair və yazıçıları da var ki, onlar da Azərbaycanelminin, ədəbiyyatının inkişaf tarixində silinməz iz qoyublar. 1889-cu ildə ali təhsil alan ilk azərbaycanlı qadın olan Nigar Şıxlinskaya, Təzə Pir məscidini tikdirən Nabat Aşurbəyli kimi qadınların adları Azərbaycan tarixinə əbədi həkk olunub. Azərbaycanlılar Nabat xanımı şəhərin tikintisinə, xəstə və yetim uşaqların müalicəsi üçün külli miqdarda vəsait ayıran qadın kimi xatırlayırdılar. Bura 1908-ci ildə ilk azərbaycanlı qadın həkim elmi dərəcəsi almış, Sankt-Peterburq Qadın Tibb İnstitutunun məzunu Sona Vəlixan və ilk azərbaycanlı generalın yaradıcısı olan yazıçı-publisist Cəlil Məmmədqulizadənin həyat yoldaşı Həmidə Cavanşir daxildir. 1908-ci ildə oğlanlar və qızlar üçün məktəb.
Azərbaycan qadınları elmi fəaliyyət sahəsində də böyük uğurlar qazanıblar. Azərbaycanda oftalmologiya elminin inkişafında Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, akademik Zərifə xanım Əliyevanın müstəsna xidmətləri olub. Zərifə xanım 1942-ci ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olur və 1947-ci ildə institutu əla qiymətlərlə bitirir. 1949-cu ildən başlayaraq Zərifə Əliyeva Azərbaycan Elmi Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutunda elmi işçi kimi fəaliyyətə başlayır, 1950-ci ildə isə aspiranturaya daxil olur, praktik əməli həkim fəaliyyəti ilə yanaşı elmi axtarışlarını davam etdirir. O, göz xəstəliklərinin öyrənilməsi, profilaktikası və müalicəsi, eləcə də oftalmologiyanın müasir problemlərinə dair fundamental əsərlərin müəllifidir. 1981-ci ildə oftalmologiyanın inkişafına böyük töhfə verən görmə orqanının peşə patologiyası sahəsində silsilə elmi tədqiqatlara görə professor Z.A.Əliyeva oftalmologiya sahəsində ən yüksək mükafata - İ. Akademik M.İ. adına SSRİ Tibb Elmləri Akademiyası. Averbax. Zərifə Əliyeva belə yüksək mükafata layiq görülmüş ilk qadın alimdir.
Zərifə xanım Əliyevanın müalicə metodu bütün respublikada tətbiq edilirdi. Uğurlu tədqiqatların nəticələri Z.Əliyevanın 1960-cı ildə müdafiə etdiyi "Traxomanın digər terapiya üsulları ilə birlikdə sintomisinlə müalicəsi” mövzusunda namizədlik dissertasiyanın əsasını təşkil etmişdir. Traxomanın sosial xəstəlik kimi ləğv olunması məhz Zərifə xanımın adı ilə bağlıdır. Bu sahə üzrə ixtisaslaşaraq, elmlər namizədi dərəcəsinə yüksələn Zərifə xanımın təklif etdiyi müalicə metodu tezliklə bütün respublikada tətbiq edilir və ölkəmiz bu xəstəlikdən xilas olur. Bu gün Zərifə xanımın müalicə metodu yüzlərlər insanın gözünə işıq verib. Elə onun öz adını daşıyan xəstəxanda həyata keçirilən müalicə öz müsbət effektini verir.
Zərifə xanım Əliyeva fədakar həkim olmalqa yanaşı, həm də cəfakeş, nəcib ana olub. Bütün elmi işləri, ictimai-siyasi fəaliyyəti ilə bərabər övladlarına da baxmağa vaxt tapıb. Onları vətənpərvər, ziyalı övlad olaraq yetişdirib. Ən önəmlisi isə taleh ona Respublikaya rəhbərlik edən Ulu Öndər Heydər Əliyevun həyat yoldaşı olmağı nəsib edib. Ulu Öndər Heydər Əliyev Zərifə xanım Əliyeva haqqında danışarkən bildirib: "Deyirlər, xoşbəxtlik nisbi anlayışdır və dünyada tam xoşbəxt olan insan yoxdur. Amma Tanrı tərəfindən seçilmiş elə şəxslər də var ki, sağlığında insanların rəğbətini, sevgisini qazanan, bu dünyayla vidalaşandan sonra isə tarixdə özünə əbədi şərəfli ad qoyan xoşbəxt insanlardan olur. Elə o da öz adını tarixin səhifələrində əbədiləşdirən, xatirələrdə hər zaman hörmətlə anılan, sayğı ilə yada salınan unudulmaz şəxsiyyətlərdən oldu. Çünki böyük Yaradan ona elə böyük ürək bəxş edib, qəlbinə elə parlaq bir nur çiləmişdi ki, onunla rastlaşan, ünsiyyətdə olan hər bir kəs ilk növbədə özündə ümid, təsəlli, inam, sakitlik tapar, könülləri xeyirxahlıq şəfəqinin şölələri ilə işıqlanardı. O, insanları sevərdi, heç vaxt heç kimi incitməz, heç kimi naümid qoymaz, heç kimə kömək etməkdən imtina etməzdi”. Zərifə xanım Əliyeva 62 il ömür sürüb. Bu da bu qismətdir ki, həyat yoldaşı ilə Zərifə xanım həmyaşıd olublar. Əlbəttə ki, onun üçün Heydər Əliyev kimi bir dahi insanın həyat yoldaşı olmaq həm xoşbəxtlik idi, həm də bu, məsuliyyət tələb edirdi. Görünür, o, həm də ana kimi öz üzərinə düşən məsliyyti layiqlə yerinə yetirib ki, övladı cənab İlham Əliyev atasının yolunu Prezident kimi uğurla davam etidrir. Prezident İlham Əliyev Zərifə xanımın ömrünün son günlərini belə xatırlayır: "Bizimlə keçirdiyi son günlərdə Zərifə xanım bilirdi ki, ömrü sona çatır, özü də, bütün həkimlər də tam açıq danışırdılar, üstüörtülü danışıqlardan uzaq idilər. Onun ürəyi elə işıqlı qalırdı. Ölüm fikri onu qorxutmurdu. Onu narahat edən, onsuz qalacaq adamlar idi. Gücdən, qüvvədən düşmüşdü. Bütün ömrü boyu olduğu kimi, səssiz bir məğrurluqla əriyirdi. Ölümü də ona həyatı kimi dərin hörmət gətirdi. O, çox gözəl başa düşürdü ki, əbədiyyət qarşısında hər şey kiçikdir, müvəqqətidir, qalan ancaq yaxşılıqdır. Onu sakitləşdirən məhz bu idi”.
Akademik Zərifə xanım Əliyeva 1985-ci il aprelin 15-də Moskva şəhərində dünyasını dəyişib. Hazırda məzarı Bakıda Fəxri Xiyabandadır. Ötən il onun 100 illiyi dövlət səviyyəsində qeyd edilib. Azərbaycan xalqının tarixində görkəmli qadınlar çox olublar. Zərifə xanım Əliyeva da xalqımızın yaddaşında ömrünü tibb elminə həsr etmiş alim və oftalmoloq, nəcib ana və zəhmətkeş ziyalı xanım olaraq qalacaq.
İbrahimova Gülzar İsaxan qızı,
Avrasiya Universitetinin Elmi işlər üzrə prorektoru, siyasi elmlər üzrə elmlər doktoru, professor
